نمادها و ایزدان در هخامنشیان

تاریخ فراموش شده

بررسی هایی که در شناسایی ریشه ی دین هخامنشیان از راه هنر و سمبولیسم و شمایل نگاری، شرح و تفسیر تصاویر

نمادی و رمزی آنان انجام شده، می شود به این نتیجه رسید که هخامنشیان به دلایل متعدد فراوان به " تثلیثی " از خدایان اعتقاد

داشته اند که اهورامزدا در راس و مهر و آناهید در زیردست او قرار می گرفته اند.

برای مثال: اگر متن کتیبه ها را نیک بررسی کنیم، دیده می شود که در هر جا که اَهورامَزدا، تنها نام برده شده، اغلب به مهر و آناهید، بغان

و بغان دیگر اشاره گردیده است ، ولی در جایی که هر سه خدا نام برده اند، مطلقا اشاره ای به بغان دیگر نشده است.

عبارت خدایان دیگر در کتیبه های آریامنه و داریوش و خشایارشا دیگران منحصرا برای اشاره به این دو خدا، یعنی مهر و ناهید است و بس،

وگرنه می باید لااقل در جایی و کتیبه هایی خدایان دیگر پس از این دو یا هر سه خدا می آمد تا بدان وسیله اشاره ای به وجود

خدایانی جز این سه خدا کرده می شد.

تاریخ نویسان یونان گاهی آتش و آب و باد و خاک (عناصر) و غیره را در ردیف مقدسات و خدایان سه گانه برشمرده اند، که اگر دقت کنیم،

دانسته خواهد شد که همیشه آن مقدس ها را با نام عنصریشان نامیده اند، و هیچگاه مانند اهورامزدا و میترا و آناهیتا نام مخصوصی

برای آن ها ذکر نکرده اند، زیرا عناصر چهار گانه یا بعضی گیاهان و موجودات دیگر، فقط مورد احترام و تقدیس آنان بوده و هیچ گاه به

صورت خدا و یا به نام پروردگار مورد پرستش و نیایش قرار نمی گرفته اند.

در میان سمبل های مورد استفاده ی هنرمندان دوره هخامنشی، به بیش از سه دسته سمبل های مشخص که مربوط به اَهورامزدا و

مهر و آناهید می باشند، به سمبل های دیگری بر نمی خوریم تا به علت وجود آنها در آثار هخامنشی، تعداد خدایان را بیش از

سه خدای معروف تصور کنیم

به سمبل ها به فهرست وار اشاره می کنیم:

اهورامزدا:

آسمان با آنکه بنابر مفاد کتیبه ها، آفریده ی اهورامزداست، ولی گاه مکان و جامه و مظهر خود اوست که هرودوت اشاره می کند: زئوس و

اهورامزدا نامی است که ایرانیان به فلک و افلاک ( به عبارتی تمامی دایره ی آسمان) می دهند. گذشته از آن آسمان که مهم ترین نماد

اهورامزداست،

از ستارگان – سیاره ی مشتری

از عناصر باد یا هوا،

از جانوران شاهین،

از گیاهان سرو و گل لوتوس ،

از رنگ ها : رنگ آبی آسمانی و فیروزه یی و سبز،

از فلزات : سُرب،

سرانجام از صورت بشری قیافه ی پیرمردی کامل با ریش بلند و مقطع و کلاه و جامه ی پارسی (پادشاهی) جزو سمبل های اهورامزداست.

هیچکدام از این سمبل ها جنبه ی بت نداشته، بلکه برای بیان مفهوم پروردگار و خالق کل در آثار مادّی غیر از راه خط و نوشته.

میثَره:

نام دومین خدای مورد پرستش هخامنشیان است... چون این رب النوع بنابراین بُعد از "نور مطلق" که در کائنات موجود است،

بزرگترین منشا نور جهان که خورشید است، مظهر او محسوب می گردید، از این جا نقش قرص خورشید یکی از نمادهای اوست.

در روی زمین آتش که یکی از عناصر چهارگانه است. به علت اینکه منبع نور و روشنایی و گرما و پیک خدایان است، به نام

مظهر این خدا مورد تقدیس و احترام است

رنگ های سرخ و زرد و نارنجی و طلایی آن نیز از رنگ های منسوب به مهر شناخته می شود.

از میان جانوران، قوی ترین جانور، یعنی شیر- منسوب به مهر است و از قدیم ترین زمان ها ارتباط نجومی بین شیر و خورشید

را می شناختند و قسمتی از این انتساب نیز از این بابت است. گذشته از اینها اسب نیز از حیوانات منتسب به مهر است و

برای او مورد قربانی قرار می گرفته است

و از میان گیاهان، غنچه ی لوتوس یا نیلوفر آبی و درخت و گل ارغوان و گل آفتاب گردان قدیم و شاید هم درخت خرما " نخل " منسوب به این خداست.

از میان فلزات که هخامنشیان می شناختند، طلا منسوب به مهر بود و اثرات این انتساب تا زمان ما نیز در نجوم و کیمیا گری باقی است.

اما سمبل های انسانی میترا، جوان زیبا و خوش رو و خوش هیکلی است با جامه ی پارسی و تاج پارسی ( مانند ولیعهد های هخامنشی )

که کمانی با سه چوبه ی تیر در دست دارد.

آناهید یا آناهیته:

سومین و آخرین خدای مورد پرستش هخامنشیان آناهیته است. آناهید ربة النوع آب های زمینی و آسمانی، فراوانی نعمت و شکوه زندگی

و زاد و ولد و مربی گیاهان و ستوران است. از ترکیب و معنای نام آناهیته که به معنی پاک دامن و بی آلایش است می توان به اساس اعتقاد

هخامنشیان در مورد این بَغبانو پی برد، و این که گاهی او را با ایشتار و یا با وِنوس و آفرودیت که به صورت زنان بدکاره ی بلهوس تصویر می شده اند،

اشتباه کرده و متایسه نموده اند، جز هم جنسی و تشابه برخی وظابفشان در عالم خدایی علت دیگری تصور نمی توان کرد. زیرا این خدای ایرانی با

خدایان مونث سامی و یونانی بسیار فرق دارد و قابل قیاس نیست.

هخامنشیان برخلاف سامی ها و یونانی ها که زهره را ستاره ی مخصوص ایشتار و ونوس می دانستند و علامت آنان شکل این ستاره بود،

از اجرام سماوی، ماه را بیشتر به شکل هلال و گاه به شکل بَدر (ماه پُرپِرِنُو.ماوَنگه) به این خدا منسوب می داشتند.

از عناصر چهارگانه، آب منسوب به آناهیتاست و متفرعات آن از باران و برف و تگرگ و ژاله نیز،

هم چنین از ستوران گاو و شاید هم قوچ یا هر حیوان شاخداری ، سمبل این خداست.

رنگ سفید از میان رنگ ها مخصوص به بَغ بانو آناهید است. از فلزات نقره منسوب به اوست.

ناهید در شکل و هیکل و سمبل انسانی خود، زنی زیبا و خوش اندام و بلند بالا مجسم و تصور می شده است. در آثار هخامنشی تصویر ناهید

به صورت زنی زیبا و باموها و گیس های بافته ی بلند، سینه ی برجسته با جامه ی پارسی و تاج کنگره دار (به صورت ملکه هخامنشی)

نشان داده شده است

نظرات شما عزیزان:

نوشته شده در تاريخ چهار شنبه 27 ارديبهشت 1391برچسب:نمادها,ایزدان,نمادهاوایزدان,هخامنشیان,

توسط امیررضا و پوریا |

کد آهنگ